Een getalenteerde (en erg bekende) advokaat vertrouwde me onlangs toe: een winnend pleidooi haalt zijn kracht niet zozeer uit de juiste juridische argumenten, maar wel uit de manier waarop je het verhaal brengt van de zaak waar jij voor staat. En pleiten moet je ook wel eens doen buiten de juridische context. Hoe je mensen het beste kan overtuigen om het eens te zijn met jou en keuzes te maken is een eeuwenoud onderzoeksveld dat je kan toepassen in allerlei contexten. Natuurlijk zijn goede argumenten goud waard, maar de woorden die je kiest, de manier waarop je ze brengt en de kracht waarmee je er conclusies aan kan verbinden zijn minstens even belangrijk. Ik geef je hier 3 gouden tips voor een krachtig pleidooi.
Pleidooitip 1: Kies de juiste woorden
Bij een juridisch pleidooi is het vertrekpunt uiteraard dat er een strafbaar, of toch op zijn minst een schadelijk, feit is gepleegd. Er zijn dus altijd twee partijen. Afhankelijk van wanneer je aan de beurt komt zal je de kans krijgen om al dan niet de krijtlijnen van het speelveld te bepalen. Maar zelfs wanneer je pas als tweede partij aan het woord komt, heb je nog de kans om de krijtlijnen te verleggen. Het gaat erom dat je de juiste woorden kiest om het probleem te beschrijven. Je kan de louter juridische of feitelijke beschrijving overnemen, of je kan kiezen voor een nieuw, eigen kader. Een paar eenvoudige voorbeelden: je kan kiezen voor “jammerlijk ongeval”, of voor “criminele daad”. Je kan kiezen voor “koelbloedige moord”, of voor “passionele daad”. De manier waarop je een probleem kadert, bepaalt namelijk ook de manier waarop erover geoordeeld wordt. De kunst is om je niet te laten meenemen door het kader van de andere partij.
Pleidooitip 2: Durf emotie te gebruiken
Een eminent gepensioneerd rechter heb ik wel eens horen zeggen: “het sprookje haalt het altijd van het argument”. Waarom? Omdat een goed verhaal ook en vooral gebruik maakt van een factor die wel eens onderschat wordt, namelijk: emotie. En die emotie is de motor van de actie. Want waarom beginnen we te roepen wanneer we kwaad zijn? Waarom doen verliefde mensen de gekste dingen om het hart van hun geliefde te winnen? Omdat de emotie veel sterker is dan de rede. Dat wil niet zeggen dat je de rede en feitelijkheid achterwege moet laten, maar je moet er wel van bewust zijn dat ze vaak slechts dienen om een gevoel dat al bestaat te onderbouwen. Dus is het jouw taak om het verhaal zo te bouwen dat het emoties kan losmaken waarop je rationele keuzes kan bouwen. Is dat een vorm van manipulatie? Laten we het “beïnvloeding” noemen. Dat klinkt een stuk vriendelijker, toch?
Pleidooittip 3: Praat met mensen, niet met functies
Een zitting in een rechtbank heeft een duidelijke structuur. Er zijn verschillende betrokken partijen en die hebben allemaal een afgesproken rol; rechters, eisers of burgerlijke partijen, verdediging, openbaar ministerie en griffie,… En toch hebben ze allemaal iets gemeenschappelijk: het zijn mensen. En ze zijn dus niet ongevoelig voor de manier waarop je hen aanspreekt. Dat betekent dat de manier waarop je praat, de pauzes die je kiest, de klemtonen die je legt, het vertrouwen dat je uitstraalt, de rust waarmee je een vraag of een kritische opmerking pareert, de gebaren die je maakt en zelfs het oogcontact dat je maakt met de anderen, allemaal factoren zijn die een oordeel kunnen beïnvloeden. Een ervaren advokaat weet bijvoorbeeld dat er in een doorsnee rechtbank meestal drie rechters aanwezig zijn en dat je vaak niet weet welke van de drie het uiteindelijke arrest zal schrijven. Je hebt er dus baat bij ze alle drie aan te kijken tijdens je pleidooi. Een goed pleidooi houden is dus een beetje acteren, maar wel op zo’n manier dat het niet onnatuurlijk of belachelijk overkomt. Rekening houden met de context is dus ook essentieel. Uiteraard verdraagt een een handelsrechtbank iets minder theatraliteit dan een strafzaak. Net zoals een meeting met aandeelhouders een andere aanpak vraagt dan een vergadering met vakbondsvertegenwoordigers.
Wil je hier meer over leren? Kom dan naar ons bootcamp voor sprekers.