Hoe verhalen kunnen inspireren

Hoera! Mensen hebben nog altijd benen en een onderlijf! Ik heb het gezien, want onlangs mocht ik na anderhalf jaar binnen zitten en online lezingen geven van thuis uit, met internetverbindingen van wisselende kwaliteit, nog eens een lezing geven tijdens een live en fysiek event! Er heerste een bijzondere sfeer, vermits het voor heel wat aanwezigen ook de eerste keer in 15 maanden was dat ze elkaar terug fysiek konden ontmoeten. Toen ik aan mijn lezing begon, vreesde ik dan ook dat het moeilijk zou worden om de aandacht vast te houden van de groep mensen die heel veel bij te praten hadden.  En toch luisterden ze drie kwartier naar mijn keynote-lezing over humor en veerkracht. Omdat verhalen altijd inspireren. Hoe dat werkt? Laat het me jou uitleggen.

Als kleine jongen vertelde ik al graag verhalen. Wie wel eens een lezing van mij zag, weet al wie mijn eerste publiek was, namelijk: de hond van onze buren. Later werd dat publiek uitgebreid tot mijn vrienden en vriendinnetjes van de school, op straat en in de jeugdbeweging. Heel onbewust leerde ik dus al van jongs af aan de magnetische kracht van verhalen. Maar waar komt die onweerstaanbare aantrekkingskracht vandaan?

Een eerste verklaring is natuurlijk het feit dat we al vanaf jonge leeftijd verhalen horen en zien. Ze worden ons verteld door onze ouders, maar ook door juffen en leraars en vele anderen in de vorm van sprookjes, voorleesboeken, films waar we samen naar kijken etc… Wie al eens verhalen aan kleine kinderen heeft verteld weet ook dat er verhalen zijn waar ze nooit genoeg van kunnen krijgen. Telkens weer vragen ze je om datzelfde boekje voor te lezen of samen naar diezelfde film te kijken! Het vertellen en delen van verhalen zorgt dus voor verbinding. Dat is alvast een belangrijk deel van de verklaring voor de aantrekkingskracht ervan.

Wil jij de kracht van verhalen leren gebruiken?

Die verbinding is er ook altijd geweest. Het Babylonische spijkerschrift, één van de oudste bewaarde schriften, is ontcijferd door een verhaal dat erin genoteerd werd en dat ook mondeling overgeleverd werd: het verhaal van koning Gilgamesj. Maar er zijn ook nog oudere verhalen bekend die eeuwen overleefden, gewoon omdat ze van generatie tot generatie verder verteld werden. De kracht van verhalen lijkt dan ook een algemeen menselijk gegeven.

De oorzaak daarvan is gek genoeg niet puur cultureel, of omdat verhalen nuttige vehikels zijn om waarden en normen van een groep door te geven van generatie op generatie. Er is ook een biologische oorzaak. Onze hersenen blijken namelijk echte verhalenmachines te zijn!

Wil jij zelf Keynote-speaker worden?

Uit neurologisch onderzoek is gebleken dat onze hersenen niet alleen bezig zijn met de hele tijd nieuwe kennis te absorberen en op te slaan. Maar ook dat het opslaan van die gigantische hoeveelheid informatie die we te verwerken krijgen vooral gebeurt door er een bepaalde samenhang in te organiseren. Dat wil zeggen: we leren eigenlijk doordat onze hersenen voor elk signaal dat binnenkomt, een betekenis opslaat. Het is uiteraard best een ingewikkeld proces, maar ruw samengevat zou je kunnen zeggen dat onze hersenen alles wat we als opgroeiende mensen ontdekken en waarnemen, organiseren in micro-verhaaltjes. De dingen hebben een oorzaak (een geluid, een visuele waarneming, iets dat we voelen) en een gevolg. En al die micro-verhaaltjes vormen ons beeld van de wereld, onze overtuigingen, onze verwachtingen, onze waarden, onze normen.

Verhalen die we horen, zien en lezen toetsen we af aan alle micro-verhaaltjes die we meedragen in ons brein. Een goed verhaal heeft dus de potentie om ons beeld van de wereld uit te dagen, of er nieuwe betekenis aan te geven. Dat is de kracht van verhalen vertellen!

Inspiring Speech